Μέσα στη μηχανιστική, πλέον, αποδοχή των νέων δεδομένων που έχει επιβάλει η πανδημία, μένουν νησίδες αλώβητες. Φανερώθηκαν περίλαμπρα την περασμένη χρονιά, όταν οι Ελληνες βίωσαν το πρώτο Πάσχα στην ιστορία τους σε απομόνωση. Ηταν μια αίσθηση εν κενώ με όλα τα στοιχεία της παραδοξότητας που γεννά ο εξοστρακισμός από τη λειτουργία της κοινότητας. Φέτος, σε μια μεταβατική διαδρομή, το Πάσχα θα υπενθυμίσει μερικές βασικές αλήθειες. Τον ιδιαίτερο τρόπο που βιώνεται η ανάγκη της παράδοσης σε κοινωνίες, όπως η ελληνική, με υψηλά πλέον ποσοστά πληθυσμού έξω από το τελετουργικό της Εκκλησίας.

Η σύνδεση της αστικοποιημένης κοινωνίας των Ελλήνων με το τελετουργικό του Πάσχα απηχεί το βαθύτερο υπόστρωμα του ψυχισμού του νέου ελληνικού κράτους. Αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση, η έλξη και η ανάγκη του Ελληνα για επαφή και επικοινωνία με τα στοιχεία ιερότητας σε μια νεωτερική, πραγματιστική και υλιστική κοινωνία. Και σε άλλες παραδόσεις, ιδίως στον καθολικό κόσμο, το Πάσχα συναιρεί αυτές τις έμφυτες ανάγκες, αλλά οι εκδηλώσεις αυτές εντοπίζονται κυρίως σε τοπικό επίπεδο, συνδέονται με συγκεκριμένα έθιμα και περιβάλλονται συχνά από τουριστικό χαρακτήρα.

Στην Ελλάδα, το Πάσχα ανακαλεί τη σύνθεση του αρχαιοελληνικού και χριστιανικού ελληνισμού, σε μια συμβίωση όχι παράταιρη. Η λατρεία της φύσης και η έκρηξη της άνοιξης μαζί συμπλέουν με την πίστη στον Θεό, το δημόσιο πένθος και την πάνδημη προσδοκία. Ακόμη και όταν εκλείπει το αμιγώς θρησκευτικό συναίσθημα, υπερτερεί συχνά το θυμικό της κοινότητας. Η πανδημία επανέφερε με απροσδόκητο τρόπο αυτές τις διαστάσεις.

Νίκος Βατόπουλος

kathimerini.gr